Międzynarodowa Konferencja Naukowa

01.06.2013

W dniu 31 maja Św. Liturgią, celebrowaną przez Jego Eminencję Wielce Błogosławionego Sawę Metropolitę Warszawskiego i całej Polski, Jego Eminencji Metropolity Krzysztofa (Prawosławny Autokefaliczny Kościół Ziem Czeskich i Słowackich), Jego Ekscelencji Biskupa Jerzego (Biskup Siemiatycki, Prawosławny Ordynariusz WP) w asyście czterech kapłanów i dwóch diakonów, w budynku warszawskiego Centrum Kultury Prawosławnej (ul. Św. Cyryla i Metodego 4) rozpoczęła się Międzynarodowa Konferencja Naukowa „1150 lecie misji Św. Cyryla i Metodego w krajach Europy Środkowej”.

Organizatorem konferencji są: Bractwo Św. Cyryla i Metodego i Chrześcijańska Akademia Teologiczna. Patronat honorowy sprawuje Jego Eminencja Ks. Metropolita Sawa.

Konferencja ma na celu przybliżyć szerokiej opinii publicznej wiekopomne dzieło Apostołów Słowiańszczyzny Św. Cyryla i Metodego. Z błogosławieństwa Patriarchy Konstantynopola Focjusza w 863 r. rozpoczęli oni misję, której rezultatem stało się w pierwszej kolejności stworzenie narodowego kościoła Wielkich Moraw, obejmującego swym zasięgiem Czechów, Słowaków i Morawian. W dalszej perspektywie dzięki wysiłkowi Św. Braci do rodziny chrześcijańskiej dołączyli: Bułgarzy, Serbowie, Chorwaci, Macedończycy… Słowiańska misja nie bez wpływu była również na propagandę chrześcijaństwa na Rusi i w Polsce.

Św. Cyryl i Metody pozostawili po sobie nie tylko kościelne struktury w centralnej części Bałkan. Opracowany przez nich pierwszy w historii alfabet słowiański otworzył naszym przodkom dostęp do świata kultury i cywilizacji. Stał się czynnikiem państwowo i narodowościowo twórczym. Z rozdrobnionych słowiańskich plemion uczynił wielki naród, z którym liczyć się musieli władcy od Oceanu Atlantyckiego po Morze Kaspijskie. W pewnym stopniu na Ich dziele wyrosła potęga Rusi Kijowskiej Jarosława Mądrego i Polski Bolesława Chrobrego. Ich alfabetem zapisywano najwcześniejsze nasze dzieje, tworzono słowiańską literaturę narodową. Wywodzący się z cyrylicy język cerkiewnosłowiański po dziś dzień rozbrzmiewa w naszych świątyniach.

Można wręcz zaryzykować stwierdzenie, że bez Św. Braci nasi przodkowie zniknęli by z kart historii tak jak to się stało z Połabskimi Słowianami (słowiańskie plemiona zamieszkujące między Łaba a Odrą).

Jego Eminencja Ks. Metropolita Sawa, w słowie wygłoszonym podczas nabożeństwa, zaznaczył że dziedzictwem misji Św. Braci jest prawosławna jedność w różnorodności, nasze dążenie do ubogacania Prawosławia wielobarwnością lokalnych kultur i cerkiewnych tradycji. Podkreślił, że dar ten nasi przodkowie chronili nawet za cenę cierpienia i życia. Wierność Bogu i Kościołowi zawsze ma swoją cenę. Stwierdził ponadto, że nie przypadkowo konferencja odbywa się w CKP. Budynek wybudowany przez prawosławnych by stał się świątynią „wiary i edukacji”, w latach powojennych był „świątynią nienawiści i cierpienia”. Przyszedł jednak czas kiedy Bóg upomniał się o niego i przywrócił mu pierwotne przeznaczenie. Ponownie dane mu jest jednoczyć i edukować. Niesie więc tę samą posługę co Św. Bracia Cyryl i Metody.

O tym wszystkim dyskutowano w czasie dwudniowych obrad.

Po Św. Liturgii celebrowanej w Kaplicy ku czci Św. Braci Cyryla i Metodego w budynku Centrum Kultury Prawosławnej (CKP) (ok. godz. 10,30) zebrani wysłuchali koncertu śpiewów cyrylometodiańskich w wykonaniu Chóru Seminarzystów i Studentów Teologii Prawosławnej pod dyrekcją prof. Włodzimierza Wołosiuka. Słuchaczom zaprezentowano 8 utworów reprezentujących słowiańskie tradycje muzyczne Moraw, Serbii, Rusi i Polski. Profesor Wołosiuk zaznaczył, we wprowadzeniu do koncertu, że śpiew na równi z ewangelizacyjnym słowem jest narzędziem chrystianizacji i religijnego wychowania człowieka. Przybył na nasze ziemie z dwóch kierunków: z Bizancjum i południowej Słowiańszczyzny. Nie był ślepo kopiowany a świadomie ubogacany narodowymi, lokalnymi tradycjami stając się rodzimym śpiewem wierzącej duszy. Nic więc dziwnego, że tak wiele mamy jego zabytków. Nie dało się go bowiem zniszczyć tak jak materialne zabytki naszej cyrylometodiańskiej przeszłości.

Inauguracji konferencji o godz. 11,00 w wielkiej sali CKP dokonali Jego Eminencja Ks. Metropolita Sawa i Jego Ekscelencja Ks. Bp. Jerzy (Prorektor Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej).

W swym wystąpieniu Jego Eminencja Ks. Metropolita Sawa jeszcze raz podkreślił, że to kim jesteśmy (dziećmi Bożymi, Prawosławnymi) zawdzięczamy właśnie Apostołom Słowian Cyrylowi i Metodemu. Obok wiary Św. Bracia przynieśli nam edukacje i kulturę. Słowo i księga zapisana w rodzimym języku stały się słowiańskim orężem przeciwko szatanowi. Dały nam moc walczyć o zbawienie i narodową tożsamość. Uczyniły z nas wielką rodzinę słowiańskich dzieci Bożych. Tę mistyczna jedność nie jest wstanie rozerwać nawet państwowa i narodowa różnorodność, które w duchu cyrylometodiańskim są ubogaceniem, a nie zagrożeniem jedności. Św. Apostołowie Słowian ofiarowani naszym przodkom cztery dary:

- zrozumieli potrzebę swych czasów,

- dali możliwość wyznawania Chrystusa w rodzimym języku,

- wprowadzili narody słowiańskie w krąg wschodniego Kościoła,

- zrodzili słowiańskie pismo, które stało się fundamentem całej słowiańskiej kultury;

Na zakończenie Jego Eminencja podkreślił, że konferencja została tak pomyślana (nabożeństwa i wykłady) by modlitwą i nauczaniem oddać hołd Oświecicielom Słowian.

Jego Ekscelencja Ks. Biskup Jerzy przywitał zgromadzonych w imieniu Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej. Przypomniał, że 23 maja Rada Wydziału Teologicznego podjęła jednogłośną decyzje o współorganizacji konferencji. Z osobistego doświadczenia dodał, ze nikt wcześniej i później nie dokonał tak doskonałych tłumaczeń Pisma Świętego jak Św. Bracia. Cyrylometodiańskie przekłady są zgodne z greckimi oryginałami co do przecinka. Współcześnie nie jesteśmy wstanie przetłumaczyć tak nawet jednej strony.

Moderatorem I sesji konferencji został Pan prof. Andrzej Łapko.

Pierwszy z trzech referatów wygłosił Jego Eminencja Ks. Metropolita Krzysztof (Prawosławny Autokefaliczny Kościół Ziem Czeskich i Słowackich) – Życie i działalność Św. Braci Cyryla i Metodego. Obok dogłębnego przedstawienia dziejów Apostołów Słowian Eminencja zwrócił uwagę na ciągle żywe metodiańskie tradycje Kościoła prawosławnego na południu Karpat. Dużo uwagi poświęcił trudnym okresom jego historii. Wielokrotnie wręcz wydawało się, że jest on na granicy śmierci. Uważano, że się nie odrodzi. On tymczasem budził się do życia wysiłkiem i modlitwą swych wspaniałych dzieci, takich jak: książęta Borywoj, Ludmiła, Wacław, jak święci Prokopiusz i Wit. Język słowiański był nicią która łączyła go z bratnimi narodami środkowowschodniej Europy. Wymieniano się z nimi duchowymi skarbami. W monasterze Sazawskim złożone były np. relikwie Św. Męczenników Borysa i Gleba (Ruś). Dawało to siłę trwać przy swym duchowym dziedzictwie w czasach trudnych. Dopiero po 250 latach łacińskie wpływy poważnie zagroziły słowiańskiemu chrześcijaństwu. Bóg nie opuścił jednak Czechów, Morawian i Słowaków. W XIV w. powoli budzi się narodowa tożsamość. Lud upomina się o swe tradycje. Nawet władcy musieli zgodzić się na odrodzenie słowiańskiego nabożeństwa.

Wykład Jego Eminencji ilustrowany był bogatym materiałem zdjęciowym.

Pierwszym gościem zagranicznym występującym na konferencji był prof. dr hab. Marios Begzos Dziekan Wydziału Teologicznego Uniwersytetu w Atenach (Grecja). Słowo swe poświęcił Tradycji i nowoczesności we współczesnej teologii prawosławnej. Referat podzielony był na 5 części:

1. Problem kultury: Wschód i Zachód,

2. Problem eklezjologiczny: Ekumenizm i Prawosławie,

3. Problem religijny: dialog religii,

4. Problem technologiczny: środowisko i ekologia,

5. Problem ideologiczny: polityka, globalizacja, nacjonalizm;

Referent zwrócił uwagę na różnice spojrzenia na człowieka Wschodu i Zachodu, które z biegiem czasu prowadziły do coraz większej izolacji dwóch nurtów chrześcijaństwa. Od izolacji do wrogości zaś jest tylko jeden krok. Z drugiej zaś strony zmusza do coraz głębszego zamykania się w „samym sobie”. Brak zewnętrznej refleksji jest nie mniej szkodliwy od nierozsądnego otwierania się na to „co nowe i nietradycyjne”. Profesor Begzos sporo uwagi poświęcił też prawosławnemu spojrzeniu na zagadnienie ruchu ekumenicznego. Nasz w nim udział to świadectwo bogactwa, które przyjęliśmy od naszych przodków i którym winniśmy ubogacić cały świat, każdego człowieka. Prawosławie to ekumenia – wszechświat. „Prawosławie, które nie jest powszechne, nie jest ortodoksyjne”.

Kolejnym prelegentem był ks. dr Arkadiusz Aleksiejuk (Chrześcijańska Akademia Teologiczna). W referacie Kulturotwórcza rola dziedzictwa św. Braci z Sołunia wychodząc od terminu kultura, pojmowanego jako wewnętrzny wysiłek ku przeobrażeniu osoby ludzkiej, określił misję Św. Braci jako najdoskonalszy proces kulturotwórczy. Proces który trwa nadal i obejmuje wszelkie sfery ludzkiej działalności. Uświęcił on słowiańską kulturę. Uczynił ją narzędziem głoszenia Boga w świecie. Uczynił ją narzędziem jedności Słowian. Dotychczas podzieleni na szereg małych grup rodowo – plemiennych teraz w Kościele odnaleźli czynnik tożsamości religijnej, etnicznej i kulturowej. „… Świętym Braciom z Sołunia udało się zainicjować więź między religią chrześcijańską a kulturą narodów słowiańskich i w ten sposób stworzyć podwaliny pod nową, chrześcijańska, kulturę tych narodów”.

Pierwsza sesja konferencji zakończyła się dyskusją, której prelegenci odpowiadali na pytania z Sali (zgromadzonych było ponad 100 uczestników).

Druga sesja konferencji rozpoczęła się o godz. 16,00. Jej moderatorem został ks. Doroteusz Sawicki. Pierwszy wykład – Wkład Św. Braci w chrystianizację Polski. Zabytki cyrylometodiańskie na naszych ziemiach – wygłosił prof. dr hab. Antoni Mironowicz (Uniwersytet w Białymstoku). Prelegent w jasny i klarowny sposób, posługując się pomocami multimedialnymi, przybliżył zebranym proces przenikania chrześcijaństwa na ziemie południowej Polski. Ok. 875 r. Małopolska stała się częścią chrześcijańskiego już państwa Wielkich Moraw. Podobny los ok. 883 r. stał się udziałem Śląska. Przemianom politycznym towarzyszyła ewangelizacja naszych ziem, której dowodem jest ok. 40 świątyń morawskiego typu odnajdywanych od Płocka, przez Sandomierz i Kraków po Wrocław, Przemyśl i Wiślicę. Prelegent wiele uwagi poświęcił tzw. metropolii krakowskiej, której istnienie potwierdza wiele źródeł własnych i obcych. Przywołał wypowiedzi badaczy (prawosławnych i innych wyznań), którzy w ramach swych poszukiwań zgadzali się z powyższym twierdzeniem. W podsumowaniu stwierdził, że tak obszerny materiał dowodowy musiał prowadzić do faktu, iż do XX w. Św. Cyryl i Metody, również przez Kościół rzymskokatolicki, uważani byli za Patronów Polski. Niestety później nieco o tym zapomniano.

Wystąpienie prof. dr hab. Aleksego Osipowa (Moskiewska Akademia Teologiczna – Rosja) – Dlaczego chrześcijaństwo głoszone przez św. św. Cyryla i Metodego jest prawdziwe? – zamykało pierwszy dzień konferencji. Prelegent w typowy dla siebie sposób, żywy i obrazowy, nie tyle omawiał tytułowe zagadnienie, co starał się skłonić słuchaczy do osobistej refleksji nad ich prywatną religijnością. Ukazał jak współczesny świat promuje twierdzenie, że wszystkie religie są sobie równe, jednakowo pożyteczne i prawdziwe. I jak my stopniowo poddajemy się tej propagandzie powoli rezygnując z niepowtarzalności chrześcijaństwa. Tracimy nasz największy skarb. Na podstawie argumentów: historycznych, teologicznych, moralnych ukazał boskie pochodzenie chrześcijaństwa. Zwrócił też uwagę, że to co dawniej podpowiadało ludziom , że chrześcijaństwo pochodzi od Boga, dzisiaj próbuje nas powstrzymać od odchodzenia od Boga. Niestety zbyt często i zbyt łatwo pozwalamy zerwać tę więź. Czasy gdy lud pragnął „chleba i igrzysk” tak naprawdę nigdy nie przeminęły. Wypowiedzi ilustrowane były licznymi przykładami z życia świętych i z codziennego życia współczesnego świata (człowieka i Kościoła).

Dyskusja po II sesji trwała niemal godzinę. Zakończyła się ok. godz. 19,00.

Podsumowując można stwierdzić, że konferencja odpowiedziała na zapotrzebowanie zgromadzonych. Nie była wstanie wyjaśnić wszystkich zagadnień związanych z życiem i działalnością Św. Braci Cyryla i Metodego (wiele zagadnień poruszonych będzie w drugim dniu konferencji, w sobotę 1 czerwca: o godz. 7,300 – Św. Liturgia; 9,30 – poświęcenie tablicy pamiątkowej ku czci Św. Cyryla i Metodego w CKP, 10,00 – początek obrad; serdecznie zapraszamy – wstęp wolny). Zaakcentowała jednak jak doniosłym była i jak dalekosiężne są jej następstwa. Rozciągają się w czasie i przestrzeni. Przekroczyły granice jednego państwa – Wielkich Moraw i rozlały się na kilka kontynentów. Św. Bracia udawali się przecież z misjami nie tylko do europejskich Moraw czy Chazarów ale i do azjatyckiego Bagdadu. Obok europejskich Kościołów prawosławnych Św. Liturgia w języku słowiańskim rozbrzmiewa w Australii, obu Amerykach. Dziedzictwo Apostołów Słowian oparło się również próbie czasu. Nie zamknęło się granicami jednego czy dwóch pokoleń. Już 1150 lat wspiera nasze życie religijne.

Św. Bracia Cyryl i Metody to wiecznie żywi Apostołowie nas, naszych przodków i zapewne naszych następców.

Ks. prot. Doroteusz Sawicki

Foto: Piotr Falkowski

cyt. za orthodox.pl