Historia Parafii

Parafia Prawosławna św. Jana Klimaka na Woli w Warszawie

Cerkiew pod wezwaniem św. Jana Klimaka została wzniesiona w początkach XX wieku na wolskim cmentarzu prawosławnym według projektu Władimira Pokrowskiego. Ta nowa świątynia ufundowana była przez ówczesnego arcybiskupa warszawskiego i nadwiślańskiego Hieronima (w życiu świeckim – Eliasza Egzemplarskiego). Sam czcigodny fundator spoczął w Panu zaledwie w miesiąc po jej konsekracji, która odbyła się 1 października 1905 roku. Jego doczesne szczątki złożono w kaplicy (dolna cerkiew) pod wezwaniem proroka Eliasza i błogosławionego Hieronima ze Strydonu, do której ikonostas wykonał Włodzimierz Inokientjew. Postanowiono, by w każdą środę (dzień śmierci arcybiskupa) odprawiać w jego w intencji św. Liturgię. Tradycja ta kontynuowana jest do dzisiaj.

Życie wolskiej parafii i całej Warszawy zostało w XX wieku dramatycznie zakłócone przez dwie wojny światowe. Podczas Powstania Warszawskiego większość domów na Woli spłonęła. Życie straciły tysiące mieszkańców dzielnicy. Wraz z ówczesnym proboszczem, archimandrytą Teofanem Protasiewiczem, zginął cały kler i mieszkańcy domu parafialnego.

Zginęli również chórzyści, kilkanaścioro wiernych oraz mieszkańcy okolicznych domów, którzy znaleźli schronienie w podziemiach cerkwi lub w domu parafialnym. Wówczas bestialsko wymordowano dzieci z parafialnego sierocińca i jego personel. Ocalał jedynie ks. Mikołaj Lenczewski (senior), który wraz ze swoim czteroletnim synem Mikołajem – późniejszym proboszczem naszej parafii – towarzyszył wówczas ks. metropolicie Dionizemu w jego ewakuacji na południe kraju. Imiona rozpoznanych ofiar zostały uwiecznione na tablicy pamiątkowej umieszczonej na murze świątyni, po stronie zachodniej, na prawo od wejścia.

Po zniszczeniach wojennych cerkiew św. Jana wymagała remontu; jednak kapitalny remont głównej kopuły i elewacji przeprowadzono dopiero w 1964 roku. Dwa lata później został dobudowany chór w górnej cerkwi.

Fasada chóru została upiększona wielkim malowidłem Chrystus na Pustyni. W latach 1973–1980 ściany cerkwi ozdobiono freskami i witrażami według projektu Adama Stalony-Dobrzańskiego. Współwykonawcą fresków był Sotiris Pantopoulos. W 1977 roku zakończono prace remontowe w dolnej cerkwi, którą powiększono, a jej ściany ozdobił freskami wybitny profesor Akademii Krakowskiej Jerzy Nowosielski. Rok później rozpoczęto budowę nowej plebanii, którą ukończono w 1982 roku. Mieszczą się tu kancelarie parafii i zarządu cmentarza oraz sale katechetyczne. W 1987 roku przy cerkwi wybudowano dzwonnicę według projektu inżyniera Michała Sandowicza.

Po kanonizacji św. męczenników chełmskich i podlaskich, która odbyła się w Chełmie w dniach 7–8 czerwca 2003 roku, święte szczątki kapłana-męczennika Bazylego Martysza, zamordowanego w Teratynie na Chełmszczyźnie w 1945 roku, zostały uroczyście przeniesione z grobowca znajdującego się obok cerkwi i spoczęły w jej wnętrzu, w pięknym relikwiarzu, w bezpośredniej bliskości Poczajowskiej ikony Matki Bożej.

W 2005 roku Parafia obchodziła stulecie swojej świątyni. Główne uroczystości rocznicowe odbyły się w dniu 2 października. Wcześniej, 2 stycznia po św. Liturgii Jego Eminencja Sawa Metropolita Warszawski i całej Polski dokonał uroczystego poświęcenia nowych dzwonów, zakupionych ze środków ofiarowanych przez duchowieństwo i parafian.

Parafię prawosławną św. Jana Klimaka odwiedzali wysocy dostojnicy Kościoła Prawosławnego. Byli tu nawet najwyżsi prawosławni arcypasterze – patriarchowie Konstantynopola, liczni zwierzchnicy kościołów autokefalicznych, a także przywódcy państw oraz inne wybitne osobistości.

Wolska świątynia wzorowana jest na cerkwiach rostowskich XVI i XVII wieku. Wokół kopuły znajdują się ornamenty w stylu staroruskim. Wielką wartość artystyczną posiada rzeźbiony w dębie ikonostas, zaprojektowany przez artystę z Kijowa, Aleksandra Muraszkę. W pierwszym rzędzie ikonostasu znajduje się (w centralnych, królewskich wrotach) ikona Zwiastowania oraz ikony czterech Ewangelistów. Nad królewskimi wrotami, w złotej, gwieździstej ramie – Poczajowska ikona Matki Bożej, otaczana przez prawosławnych wielką czcią. Po prawej stronie królewskich wrót – ikona Chrystusa, a w diakońskich (bocznych) wrotach – ikona bł. Hieronima Strydońskiego; z lewej strony królewskich wrót – ikona Bogurodzicy, a w drzwiach diakońskich – ikona św. Jana Klimaka. Nad wrotami umieszczono ikonę Nierukotwornyj Spas oraz Ostatnią Wieczerzę. W kolejnych dwóch rzędach stoją ikony Trójcy Świętej, apostołów Piotra i Pawła, św. Bazylego Wielkiego, św. Jana Chryzostoma, św. Aleksandry, św. Mikołaja. W cerkwi wolskiej znajdują się również szczególnie wielbione ikony św. Mikołaja oraz Matki Bożej. Kazańska ikona Matki Bożej została w 2001 roku umieszczona w pięknie rzeźbionym kiocie (obramowaniu), zaprojektowanym i wykonanym przez mistrza stolarskiego Wojciecha Szmeję.

Cmentarz Prawosławny na Woli jest największą prawosławną nekropolią w Polsce i posiada wyjątkową wartość historyczną (zarejestrowany jest jako zabytek kultury). Spoczywają na nim prawosławni arcypasterze wraz z licznym duchowieństwem, a także wiele wybitnych postaci wyznania prawosławnego, takich jak Aleksander Lwowicz Błok (ojciec znanego poety-symbolisty), Sokrates Starynkiewicz – zasłużony prezydent i budowniczy miasta Warszawy, znani pisarze rosyjscy przełomu XIX/XX wieku – Włodzimierz Arcybaszew i Dymitr Filosofow.

Długoletnią tradycją w parafii prawosławnej św. Jana Klimaka i parafii rzymskokatolickiej św. Wawrzyńca jest udział we wspólnej procesji w dniu 1 listopada. Podczas procesji na cmentarzu duchowni obu wyznań wznoszą modlitwy za zmarłych i święcą groby.

     Folder Parafii (pliki pdf do pobrania):   Polski   Russkij   English

Prawosławna Parafia Św. Jana Klimaka na Woli w Warszawie

Created by SkyGroup.pl